"De zaak Wagner: Een muzikantenprobleem" is een onderdeel van Nietzsches bredere kritiek op Richard Wagner, die zich meer specifiek richt op de artistieke en culturele implicaties van Wagners muziek. Nietzsche analyseert de psychologische effecten van Wagners composities en stelt dat deze een staat van passieve ontvankelijkheid en emotionele overdaad teweegbrengen die haaks staat op de idealen van helderheid, kracht en actieve betrokkenheid bij het leven. Hij beweert dat Wagners muziek een terugtrekking betekent van de uitdagingen van de moderniteit naar een wereld van mythologische nostalgie en esthetisch escapisme. Deze kritiek weerspiegelt Nietzsches bredere bezorgdheid over de rol van kunst in de samenleving en de behoefte aan een nieuw cultureel paradigma dat de complexiteit en onzekerheden van de hedendaagse wereld omarmt. In dit bittere en harde polemische werk ontleedt Nietzsche Wagners muziek en persoonlijkheid en beschuldigt hem van decadentie en morele corruptie. De tekst valt op door zijn scherpe, aforistische stijl en zijn mix van psychologisch inzicht en cultuurkritiek. Nietzsche beweert dat Wagners kunst, hoewel krachtig en verleidelijk, uiteindelijk het verval van de Europese cultuur belichaamt door een beroep te doen op basale instincten en een regressieve, quasi-religieuze vurigheid aan te wakkeren.