(New edition of Welsh language novelist Daniel Owen's shorter fiction, stories and poetry in the original Welsh; incorporating
Y Siswrn
)
"Pa fath bobol, syr, ydach chi yn ein galw ni y Cymry?
Slaves
dienaid a di-ynni yr ydw i yn 'u galw nhw, yn diodde y pla yma ers oesoedd.
Mi fyddaf yn synnu na fasen ni ers talwm wedi codi fel un gŵr i ymlid y
lot
ddiog hyn oddi ar ein porfeydd!
Maent yn casáu ein hiaith, ac wedi gneud eu gorau i'n cael dan draed y Saeson, ac ar yr un pryd y maent yn bwyta braster ein gwlad a chynnyrch ein tiroedd
-a ninnau a'n llaw wrth ein het iddynt am neud hynny!"
Daniel Owen oedd awdur rhyddiaith bwysicaf ei oes. Er mai am nofelau y cofir ef yn bennaf, ysgrifennodd hefyd nifer o weithiau byrrach ar
furf straeon byrion ac ysgrifau; roedd hefyd yn fardd achlysurol.
Casglwyd rhai o'r gweithiau hyn mewn cyfrol yn 1886 yn
Y Siswrn,
a brofodd
yn un o gyhoeddiadau mwyaf poblogaidd y bedwaredd ganrif ar bymtheg. Mae'r gyfrol hon yn cynnwys holl gynnwys
gan gynnwys stori fer orau'r awdur,
Yr Ysmygwr
,
ynghyd a nifer fawr o weithiau ychwanegol na chawsant eu cyhoeddi erioed o'r blaen ar ffurf cyfrol.
"...tour de force, camp anghyffredin mewn maes hollol ddieithr iddo."
-Saunders Lewis, am Yr Ysmygwr