درحدود پنج هزار سال پیش، در سرزمینی که امروزه به نام ایران شناخته می]شود، زرتشت با دیدگاهی عمیق به زندگی می]پرداخت. او بنیان]گذار دین زرتشتی و همچنین مَزدَیَسنا به معنای رهروانی که در جستجوی حکمت هستند، بود.او به عنوان یک رهبر معنوی و فیلسوف، اصولی را برای زندگی ارائه کرد که هنوز هم در فرهنگ و اندیشه ایرانیان و دیگر ملت]ها تأثیرگذار است. پس از درگذشت زرتشت، ایده]های او به دو مسیر اصلی ادامه یافتند دین زرتشتی و عرفان زرتشت یا مَزدَیَسنا. این دو مسیر اصلی در زمان]های بعدی به تدریج تکامل یافتند و تاثیرات گسترده]ای روی فکر و فلسفه]های بشر داشتند**عرفان زرتشتی یا مَزدَیَسنا (Mazdakism): ** اصول عرفان زرتشت، که به عنوان مَزدَیَسنا نیز شناخته می]شود، پس از درگذشت زرتشت به عنوان یکی از مسیرهای تفکر و فلسفه ادامه یافت. این اصول نه تنها تأثیر گسترده]ای از فیلسوفان یونانی مانند فیثاغورس، ارسطو، و افلاطون گذاشت، بلکه از عرفان یهودیت (کابالا)، بخشی از عرفان بودایی و سوفیانی مانند سهروردی نیز تاثیر مهمی گذاشتدر مفهوم عرفان زرتشت، که به عنوان مَزدَیَسنا شناخته می]شود، بر اصولی تأکید شده است که به دنبال جستجوی کار درونی و تحقق انسانی می]پردازند. این اصول از سنت]های شفاهی دیرپا به وجود آمده]اند و از دوران زرتشت به نسل]ها منتقل شده]اند. اصحاب دلبسته به حلقه درونی زرتشت، مانند مغان، این آموزه]ها را از زرتشت آموختند و سپس آن را به دیگران منتقل کردند. در این مفهوم، زرتشت با صراحت خداوند را یگانه و منبع هوش و حکمت الهی اعلام کرده است. وقتی ما با این خزانه مقدس درونی پیوند می]خوریم و آن را پرورش می]دهیم، به دنبال دستیابی به مزداییت از طریق خودآگاهی و خود پالایی هستیم که از آن به عنوان هورواتات یا کمال و تحقق یاد می]شود.سفر روحانی ما، ریشه در آموزه]های عرفانی دارد، مسیری است که در آن از سطحی از خود کمتر آگاه به سوی خودی بالاتر و آگاهی عمیق]تر گام برمی]داریم. مغانها، که به عنوان شاگردان نزدیک زرتشت محسوب میشدند، این آموزه]ها را مستقیماً از او آموختند و در طول قرن]ها به دیگران منتقل کردند. آنها نه تنها از آموزه]های زرتشت استفاده کردند بلکه آنها را برای توسعه فرهنگ و اندیشه خود و دیگران به کار بردند. این نشان می]دهد که تاثیر و ارزش آموزه]های مزدیسنا به میزان قابل توجهی بر جامعه]ها و فرهنگ]های مختلف داشته است و همچنان نقش مهمی در زندگی انسان]ها ایفا می]کند